Neuroprzekaźniki, dzięki którym odczuwamy przypływ energii, szczęścia, pragniemy kontaktu fizycznego, lepiej tolerujemy ból, mamy lepszy nastrój i dobrze śpimy.
Dopamina, Serotonina, Endorfina, Oksytocyna.
Choć wydzielane są w niewielkich ilościach, potrafią dać spektakularne efekty. Produkowane są nie tylko w mózgu, ale także w różnych częściach ciała. Pełnią szereg bardzo ważnych funkcji w organizmie. Niedobór któregokolwiek z nich od razu odbija się na naszym zdrowiu i samopoczuciu.
Dopamina
Dopamina to hormon niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Kontroluje procesy psychiczne i emocjonalne – wpływa na samopoczucie, poziom energii życiowej, przekazywanie i przetwarzanie bodźców emocjonalnych. Dopamina – impuls do działania. Reguluje emocje i dodaje motywacji do osiągania celów. Pobudza kreatywność. Dzięki niemu czujemy radość. Ma bezpośredni wpływ na zdrowie, łagodzi stany zapalne w organizmie i poprawia odporność. Naukowcy nazywają dopaminę naturalnym stymulantem. Jest blisko spokrewniony z serotoniną. Jedno i drugie oddziałuje na siebie, ważne jest zachowanie równowagi, ponieważ niedobór serotoniny może prowadzić do nadprodukcji dopaminy, co może zwiększać ryzyko różnych chorób, w tym depresji. O prawidłowy poziom dopaminy dbamy poprzez dietę bogatą w warzywa i owoce. Bardzo dojrzałe banany zawierają chininę dopaminy.
Serotonina
Serotonina to organiczna substancja chemiczna, która powstaje w wyniku przekształceń tryptofanu do 5-hydroksytryptaminy (5-HT) z wykorzystaniem odpowiednich enzymów. Warto zaznaczyć, że tryptofan jest aminokwasem egzogennym, w związku z tym jedynym sposobem na jego uzyskanie jest dostarczenie tego związku wraz z pożywieniem. W organizmie człowieka serotonina pełni wiele istotnych funkcji. Jest ona jednym z ważniejszych neuroprzekaźników, czyli związków chemicznych, które warunkują prawidłowy przepływ sygnału elektrycznego pomiędzy poszczególnymi komórkami nerwowymi (neuronami). Serotonina syntezowana jest w głównej mierze (ok 90%) w błonie śluzowej przewodu pokarmowego, jednak jej produkcja zachodzi także w ośrodkowym układzie nerwowym, szczególnie w strukturach takich jak szyszynka.
Serotonina poprawia nastrój i chroni przed depresją. Reguluje sen – wraz z melatoniną, serotonina odpowiada za prawidłowy przebieg zasypiania oraz jakość snu. Odpowiedzialna jest na prawidłowy przebieg procesów uczenia się oraz zapamiętywania nowych informacji. W dużej mierze odpowiada za samopoczucia – właściwy poziom serotoniny zapewnia dobry nastrój oraz adekwatne poziomy odczuwania lęku, Reguluje apetyt oraz prawidłowej motoryki przewodu pokarmowego, a także przebiegu procesów trawienia. Kontroluje wydzielanie hormonów związanych ze wzrostem oraz regulacją gospodarki węglowodanowej.
Dzięki serotoninie możemy zachować koncentrację.
Niedobór tryptofanu negatywnie wpływa na poziom serotoniny, a więc wyraźnie wpływa na zaburzenia nastroju. Jeżeli zależy nam na naturalnym podniesieniu poziomu tego neuroprzekaźnika, powinniśmy duży nacisk położyć na produkty bogate w witaminy z grupy B. Witamina B6 bierze udział w przemianie tryptofanu w serotoninę. Dlatego tak ważna dla naszego samopoczucia jest nasza dieta, podstawą naszej codziennej diety powinny być warzywa i owoce. Witaminy z grupy B są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego.
Endorfina
Kolejny hormon składający się z różnego rodzaju aminokwasów peptydowych. Endorfiny wpływają nie tylko na nasze samopoczucie, ale także łagodzą ból, poprawiają pamięć i wzmacniają odporność. Endorfiny odkryto przypadkowo w latach 70. XX wieku. Badając leki opioidowe (morfinę i fentanyl) naukowcy zauważyli, że leki te działają poprzez wiązanie się ze specyficznym receptorem, który ostatecznie nazwano „receptorem μ-opioidowym”.
Endogenne morfiny to hormony peptydowe składające się ze zmiennej liczby aminokwasów. Naukowcy twierdzą, że istnieje około 20 różnych rodzajów endorfin, ale najpowszechniejsze to alfa, beta i gamma. Endorfiny produkowane są głównie w mózgu (w ośrodku przyjemności) i rdzeniu kręgowym. Ich produkcja może złagodzić ból i stres. Im więcej mamy endorfin, tym większa jest nasza satysfakcja. Endorfiny wydzielają się podczas wysiłku fizycznego. Ważna jest nasza codzienna dieta i zdrowy tryb życia. Dbanie o odpowiednią podaż warzyw i owoców każdego dnia, co doprowadzi do prawidłowej produkcji hormonów. Niedobór endorfin może być przyczyną chronicznych bólów głowy, ciągłego zmęczenia, apatii i bezsenności. Organizm ludzki sam produkuje endorfiny, jednak dla zapewnienia dobrego samopoczucia warto je wspierać.
Oksytocyna
Oksytocyna to hormon miłości. Nazwa hormonu pochodzi od dwóch słów: oxys – szybki i tokos – poród. Oksytocyna powoduje skurcze macicy, umożliwiając poród. Oksytocyna pełni funkcję neuroprzekaźnika, co oznacza, że oddziałuje na organizm poprzez pobudzanie receptorów czuciowych – mechanoreceptorów. Mechanoreceptory są rozmieszczone w całym organizmie. Pobudzają je dźwięk, dotyk, zapach i inne bodźce zmysłowe. Podejrzewa się, że oksytocyna wydziela się w odpowiedzi na przyjemne doznania, jakie odczuwamy. Uwalnianie oksytocyny u kobiet następuje pod wpływem estrogenów lub pobudzenia sensorycznego – np. w wyniku podrażnienia receptorów w szyjce macicy, pochwie i sutkach. Hormon miłości produkowany jest nie tylko u kobiet. Oksytocyna u mężczyzn wydziela się podczas orgazmu i jest niezbędna, aby plemniki mogły dotrzeć do jajowodu, a tym samym do zapłodnienia.
Jak pobudzić hormon szczęścia?
Co wyzwala hormon szczęścia?
Aktywność fizyczna. Regularny ruch lub uprawianie jakiegoś sportu wyzwala w ciele endorfiny.
Regularna, zdrowa i urozmaicona dieta. Spożywanie zdrowych produktów także wpływa na produkcję hormonów szczęścia. Najlepiej unikać wysoko przetworzonych produktów, które zawierają cukry i tłuszcze trans. Co jeść? Gorzką czekoladę (powyżej 70% kakao), która ma wpływ na syntezę endorfin, serotoniny i dopaminy. Warto regularnie sięgać po banany, jaja, nabiał, orzechy, kakao, produkty pełnoziarniste, które zawierają tryptofan (jest to aminokwas, który odgrywa ważną rolę przy produkcji serotoniny).
Właściwa ilość snu. Odpowiednio długi sen ma olbrzymie znaczenie, brak wystarczającej ilości snu często doprowadza m.in. do zaburzeń nastroju i drażliwości. Aby utrzymać równowagę emocjonalną i dobre samopoczucie warto przesypiać 7-9 godzin każdej nocy.
Nowe doświadczenia. Hormony szczęścia (dopamina) wytwarzają się także wtedy, gdy próbuje się nowych rzeczy, eksploruje nieznane dotąd tereny, odnajduje nowe hobby i uczy się czegoś nowego. Wszystko to dostarcza mózgowi nowych bodźców i stymuluje wydzielanie dopaminy.
Relaks, sex i śmiech.
